استفاده از پیچ‌ومهره در صنعت و ساخت‌وسازها یکی از اصول بنیادین اتصالات مکانیکی است که اهمیت ویژه‌ای در ساختارها و تجهیزات دارد. در این راستا، استاندارد پیچ و مهره ابزاری حیاتی است که بر پایه آن تضمین میشود که اتصالات مکانیکی در مقابل فشارها، ارتعاشات و متغیرهای محیطی، مقاومت لازم را دارند. در این زمینه، استاندارد پیچ و مهره در ایران نقش حیاتی در اطمینان از کیفیت و ایمنی اتصالات دارد. این استانداردها درواقع راهنماهایی جامع و دقیق در زمینه ابعاد، جنس و ویژگی‌های مکانیکی این عناصر هستند و در انطباق پیچ‌ها و مهره‌ها با استانداردهای جهانی نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند. پیروی و رعایت استانداردهای پیچ و مهره در پروژه‌ها و تولیدات مختلف، موجب خلق یک بستر اطمینان‌بخش در حوزه اتصالات مکانیکی میشود. مطالعه و درک دقیق این استاندارد ، به مهندسان و تولیدکنندگان کمک می‌کند تا اتصالاتی باکیفیت و مطمئن را ایجاد کنند.
انواع استاندارد های پیچ و مهره
پیچ و مهره از جمله قطعاتی است که به روش های مختلف ساخته میشود و هر یک از این روش ها شامل یک نوع استاندارد خاص میباشد این استاندارد ها در صنایع مختلفی کاربرد دارند و برای کارکرد بهتر پیچ و مهره باید به این نکته توجه داشته باشید که مقیاس و مشخصات پیچ و مهره شما در چه مقیاسی اندازه گیری شده است در ادامه به برخی از این مقیاس ها اشاره خواهیم کرد
استاندارد پیچ و مهره DIN
مجموعه استاندارد پیچ و مهره DIN توسط موسسه استاندارد آلمان (Deutsches Institut für Normung) ایجاد شده‌اند. این استانداردها جزء استانداردهای ملی آلمان هستند و برای اطمینان از سازگاری و ایمنی در اتصالات و اتصالات صنعتی به کار می‌روند.
استانداردهای DIN برای محصولات مختلف از جمله پیچ و مهره، گل میخ، مهره ، واشر، مواد و الزامات کنترل کیفیت را مشخص می‌کنند. این استانداردها به‌عنوان راهنمای مهمی در صنعت به کار می‌روند و اطمینان می‌دهند که محصولات مطابق با استانداردهای مشخص‌شده تولید شده‌اند و به بهترین شکل ممکن در کاربردهای مختلف عمل می‌کنند.
استاندارد پیچ و مهره ASTM
استاندارد ASTM یک استاندارد آمریکایی است که به‌صورت گسترده در سطح جهان برای تعیین ویژگی‌های مکانیکی و شیمیایی پیچ و مهره‌ها استفاده میشود. این استاندارد به‌طور خاص با پیچ و مهره‌هایی با رزوه اینچی و متریک سروکار دارد و شرایطی را برای ابعاد، جنس و خصوصیات مکانیکی پیچ‌ها و مهره‌ها تعیین کرده است.
استاندارد ASTM در سال ۱۸۹۸ توسط جامعه مهندسین آمریکا ارائه شد و از جمله قدیمی‌ترین استانداردهای پیچ و مهره در جهان به شمار می‌رود و به‌عنوان استاندارد پیچ و مهره در ایران نیز پذیرفته شده است. این استاندارد برخلاف بسیاری از استانداردهای دیگر جهان، بر روی متریال و مواد اولیه تولید تمرکز دارد و انواع مختلف پیچ و مهره‌ها را بر اساس ابعاد و گریدهای متنوع برای استفاده در سازه‌های فلزی مشخص می‌کند.
نمونه‌هایی از استانداردهای ASTM شامل موارد زیر است:
- ASTM A325: برای پیچ‌های فولادی سخت‌کاری‌شده
- ASTM A490: برای پیچ‌ها و مهره‌های ۶ گوش با سایز یک الی ۱.۲ اینچ
- ASTM F1852: برای پیچ و مهره‌های کنترل کششی
- ASTM F436: برای واشرها با قطر ۱.۴ الی ۱۴ اینچ
- ASTM F959: برای واشرهای تراکمی یا نشانگرهای کشش مستقیم
- ASTM A563: برای مهره‌های با رزوه اینچی
استاندارد پیچ و مهره ISO
ISO یا سازمان بین‌المللی استانداردسازی، یک فدراسیون جهانی از نهادهای استاندارد ملی (نهادهای عضو ISO) است. این سازمان شامل کمیته‌های فنی مختلفی است که مسئولیت تهیه استانداردهای بین‌المللی را برعهده دارند. پیش‌نویس‌های استاندارد بین‌المللی توسط این کمیته‌های فنی تهیه شده و برای رأی‌گیری به ارگان‌های عضو ارائه می‌شوند.
برای انتشار یک قانون به‌عنوان یک استاندارد بین‌المللی، به تأیید حداقل ۷۵ درصد از اعضای عضو رأی‌دهنده نیاز است. این سازمان به‌عنوان یک نهاد معتبر در حوزه استانداردسازی به‌شمار می‌آید و دارای تأثیر و اهمیت جهانی است.
استاندارد ISO 4014، که توسط کمیته فنی IS/TC 2 و زیرکمیته SC 10 تهیه شده است، به پیچ و مهره‌ها و محصولات اتصال‌دهنده اختصاص دارد. این استاندارد با لغو نسخه سوم و جایگزینی آن با نسخه چهارم (ISO 4014: 1999)، به‌روزرسانی شده است.
بعضی از استانداردهای ISO عبارت‌اند از:
- ISO 225:2010: نمادها و توصیف ابعاد اتصال‌دهنده‌های پیچ و مهره
- ISO 1891:2009: اصطلاحات اتصال‌دهنده‌ها
- ISO 8992:2005: شرایط عمومی اتصال‌دهنده‌ها (پیچ و مهره‌ها، گل‌میخ‌ها و مهره‌ها)
- ISO 16426:2002: سیستم تضمین کیفیت اتصال‌دهنده‌ها
- ISO 1234: پین اسپلیت یا اشپیل سنجاقی
- ISO 1580:2011: پیچ‌های سرتوری شکاف‌دار در محصولات درجه ۱
- ISO 2342:2003: پیچ‌های بدون سر شکاف‌دار با ساق
- ISO 4014:2011: پیچ و مهره‌های شش‌گوش در محصولات درجه ۱ و ۲
- ISO 4162:2012: پیچ و مهره‌های شش‌گوش با فلنج سری کوچک در محصولات درجه ۱
- ISO 7380-1:2011: پیچ‌های سردکمه‌ای
استاندارد پیچ و مهره انگلیسی BS
لازم است بدانید که استانداردهای اتصال‌دهنده BS (انگلیس) هنوز هم در سطح جهانی به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. با اینکه در مقایسه با استانداردهای DIN و ISO، درصد تولید کمتری به خود اختصاص می‌دهند؛ اما همچنان این استانداردها در میان سه استاندارد اول به چشم می‌خورند، قابلیت استناد دارند و به‌عنوان یکی از انواع استاندارد پیچ و مهره در ایران شناخته می‌شوند.
بعضی از این استانداردها به شرح زیر هستند:
- BS 57: استاندارد مربوط به مهره شش‌گوش کامل
- BS 1083: استاندارد پیچ سر شش‌گوش
- BS 4162: استاندارد پیچ فلنجی
- BS 3410: استاندارد مربوط به واشر اینچی
- BSP: استاندارد مهره قفل‌شونده لوله‌ای شش‌گوش
سخن پایانی
انواع استاندارد پیچ و مهره در ایران نقش حیاتی در تضمین کیفیت و ایمنی اتصالات صنعتی بازی می‌کنند. رعایت این استانداردها، علاوه بر ارتقاء کیفیت تولیدات، به افزایش اعتماد مشتریان و توسعه صنعت کمک می‌کند. در چارچوب استاندارد پیچ و مهره در ایران، تولیدکنندگان و کاربران می‌توانند از آسیب‌ها و نقاط ضعف احتمالی جلوگیری کرده و اتصالات سالم و مطمئنی ایجاد کنند. این استانداردها، همواره به‌روزرسانی می‌شوند تا با پیشرفت فناوری و نیازهای متغیر بازار همگام شوند.