پیچ HV و پیچ HR دو دسته پر کاربرد از انواع پیچ و مهره هستند که در صنایع مختلف کاربرد های متفاوتی دارند زیرا کاربردهای منحصر به فرد هر کدام از این پیچ و مهره ها آنها را برای مصارف خاصی محیا کرده است.
برای مثال پیچ HV به علت استحکام و مقاومت بالا نسبت به فشار و دما در مواردی مثل دیگ های صنعتی ، صنایع نفت و گاز و همچنین تولید موارد شیمیایی کاربرد دارد .
لازم به ذکر است پیچ HV از متریال با کیفیتی مثل تیتانیوم درست شده است که استحکام کششی این پیچ را در مقایسه با پیچ HR بالاتر برده است
در مقابل پیچ HR هم که دارای مقاومت دمایی بسیار بالا است در صنایعی همچون فولاد کربنی آلیاژی و ضد زنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد
در مجموع پیچ HVوHR به علت تفاوت ساختاری تفاوت های کاربردی مختلفی دارد که در ادامه به تمامی آن ها اشاره خواهیم کرد پس تا انتها همراه ما باشید
پیچ HV چیست و چه کاربردی دارد؟
پیچ HV بر اساس استاندارد DIN 6914 طراحی می‌شود. این پیچ‌ها در دسته پیچ و مهره های پرمقاومت قرار می‌گیرند و معمولاً از فولاد پرکربن با عملیات حرارتی ویژه ساخته می‌شوند. نکته مهم درباره پیچ HV این است که برای اتصالات اصطکاکی (Friction Type) ساخته شده است.
در چنین اتصالاتی، انتقال نیرو مستقیماً از طریق بدنه پیچ اتفاق نمی‌افتد، بلکه اصطکاکی که بین صفحات فلزی تحت فشار ایجاد می‌شود، عامل اصلی تحمل بار است. به همین دلیل پیچ HV باید بتواند کشش بسیار بالایی ایجاد کند تا صفحات کاملاً به هم فشرده شوند.
کاربردهای پیچ HV
- اجرای پل‌های فلزی و سازه‌های سنگین شهری
- برج‌ها و آسمان‌خراش‌ها که ایمنی و استحکام بالایی نیاز دارند
- اسکلت فلزی نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها
مزایای پیچ HV
-
- تحمل بالاتر در برابر نیروهای کششی و برشی ترکیبی
- عمر طولانی‌تر به‌دلیل طراحی مقاومتی
- کارکرد مطمئن در پروژه‌هایی که لرزش یا بار دینامیکی زیاد دارند
- استاندارد جهانی و مورد تأیید مهندسین مشاور
پیچ HR چیست و چه کاربردی دارد؟
پیچ HR نیز در دسته پیچ‌های سازه‌ای سنگین قرار دارد، اما بر خلاف HV در اتصالات برشی مستقیم (Bearing Type) به‌کار می‌رود. در این نوع اتصال، بار و نیرو به‌طور مستقیم از بدنه پیچ عبور میکند. به همین دلیل پیچ HR نیاز ندارد کشش فوق‌العاده‌ای مثل HV ایجاد کند، اما باید مقاومت برشی خوبی داشته باشد.
این پیچ‌ها طبق استانداردهای DIN 6914 یا ISO 4017 تولید می‌شوند و معمولاً کلاس مقاومتی آنها 8.8 یا 10.9 است.
کاربردهای پیچ HR
-
- ساختمان‌های مسکونی و اداری با اسکلت فلزی
- سوله‌های سبک و نیمه‌سنگین
- ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی متوسط
- اتصالاتی که بار دینامیکی شدید ندارند
مزایای پیچ HR
-
- نصب آسان‌تر نسبت به پیچ HV
- قیمت پایین‌تر و اقتصادی‌تر بودن
- در دسترس بودن در بازار و تنوع سایز
- مناسب برای پروژه‌های کوچک و متوسط
تفاوت پیچ HV و HR به زبان ساده
حال که با پیچ HV و HR آشنا شدید به خوبی میتوانید تفاوت های بین این دو نوع پیچ را درک کنید در ادامه به بیان تمامی این تفاوت ها میپردازیم
۱. نوع انتقال نیرو
در پیچ HV نیرو از طریق اصطکاک بین صفحات منتقل می‌شود. یعنی هرچه کشش پیچ بیشتر باشد، اصطکاک بیشتری ایجاد می‌شود و اتصال قوی‌تر خواهد بود. اما در پیچ HR بار مستقیماً از بدنه پیچ عبور میکند و اصطکاک نقش اصلی ندارد.
۲. مقاومت مکانیکی
پیچ‌های HV به دلیل کلاس مقاومتی 10.9 معمولاً تحمل کشش و برش بسیار بالاتری نسبت به HR دارند. این ویژگی آنها را برای پروژه‌های سنگین‌تر مناسب میکند.
۳. ایمنی و طول عمر
HV به دلیل عملکرد اصطکاکی، در برابر لرزش‌ها و بارهای ناگهانی مقاوم‌تر است. در حالی که HR بیشتر مناسب سازه‌های معمولی است که بار دینامیکی شدیدی ندارند.
۴. قیمت و هزینه
از آنجایی که تولید پیچ HV نیازمند فولاد پرکربن و عملیات حرارتی ویژه است، قیمت آن بیشتر از HR تمام می‌شود. بنابراین استفاده از HR در پروژه‌های کوچک‌تر اقتصادی‌تر خواهد بود.
۵. استاندارد تولید
HV عموماً با استاندارد DIN 6914 و کلاس 10.9 ساخته می‌شود، اما HR می‌تواند طبق استانداردهای مختلف از جمله ISO 4017 و در کلاس‌های 8.8 یا 10.9 تولید گردد.
جدول مقایسه پیچ HV و HR
| ویژگی‌ها | پیچ HV | پیچ HR |
|————————-|——————————————-|———————————————|
| نوع اتصال | اصطکاکی (Friction Type) | برشی مستقیم (Bearing Type) |
| استاندارد | DIN 66 | DIN 6914 یا ISO 4017 |
| کلاس مقاومتی | 10.9 | 8.8 یا 10.9 |
| نحوه انتقال بار | از طریق اصطکاک بین صفحات | از طریق بدنه پیچ |
| مقاومت مکانیکی | بسیار بالا در کشش و برش ترکیبی | متوسط تا بالا |
| ایمنی در برابر لرزش | بسیار مقاوم | مقاومت کمتر نسبت به HV |
| قیمت | گران‌تر | ارزان‌تر |
| کاربرد اصلی | پل‌ها، برج‌ها، نیروگاه‌ها، سوله سنگین | ساختمان‌ها، سوله سبک، ماشین‌آلات |
| طول عمر | بیشتر | کمتر نسبت به HV |
روش نصب پیچ HV و HR
نصب صحیح این پیچ‌ها اهمیت زیادی دارد. هرچند از نظر ظاهر تفاوت زیادی با پیچ‌های معمولی ندارند، اما فرآیند اجرا و کنترل کیفیت آنها متفاوت است.
نصب پیچ HV
برای نصب پیچ HV باید گشتاور سفت کردن به‌صورت کنترل‌شده اعمال شود. در واقع، این پیچ تنها زمانی عملکرد واقعی خود را نشان می‌دهد که سطح تماس صفحات به‌خوبی تحت فشار قرار گرفته و اصطکاک کافی ایجاد شود. به همین دلیل در پروژه‌های بزرگ معمولاً از دستگاه‌های ترک‌متر (Torque Wrench) یا سیستم‌های هیدرولیکی استفاده می‌شود.
نصب پیچ HR
پیچ HR از نظر نصب ساده‌تر است. کافی است گشتاور مناسبی اعمال شود تا پیچ و مهره در جای خود قفل شوند. در اینجا بار عمدتاً از بدنه پیچ عبور میکند و حساسیت اصطکاکی وجود ندارد. به همین دلیل بسیاری از پیمانکاران پروژه‌های متوسط این نوع پیچ را ترجیح می‌دهند.
اشتباهات رایج در انتخاب پیچ HV و HR
– استفاده از HR در پروژه‌های سنگین
– انتخاب HV برای پروژه‌های ساده
– عدم کنترل کیفیت گشتاور در نصب HV
نکات نگهداری و بازرسی پیچ‌های سازه‌ای
– بررسی شل‌شدن پیچ‌ها پس از چند ماه بهره‌برداری
– اطمینان از عدم زنگ‌زدگی و استفاده از پوشش ضدخوردگی
– تعویض پیچ‌ها تنها با همان کلاس و استاندارد اصلی
کدام پیچ بهتر است؛ HV یا HR؟
هیچ‌کدام بر دیگری برتری مطلق ندارند. انتخاب کاملاً وابسته به پروژه است:
– HV برای پروژه‌های حساس و سنگین مثل پل‌ها، نیروگاه‌ها و برج‌ها.
– HR برای سازه‌های سبک‌تر و اقتصادی‌تر مثل ساختمان‌های اداری یا سوله‌های سبک.